Politiegeweld Noord-Nederland 2021: meer incidenten waar geweld nodig was

Noord-Nederland – Het effect van de coronatijd op de samenleving, en daarmee dus ook op het politiewerk, is terug te zien in de geweldscijfers van de politie. Het aantal incidenten waarbij geweld gebruikt werd in eenheid Noord-Nederland, kwam in 2021 op 1.363.

Dat zijn 165 incidenten met geweld meer dan in het jaar daarvoor. Ook het aantal geweldsaanwendingen (2.127) is toegenomen. Dat zijn er 211 meer dan vorig jaar.

Joop de Schepper, hoofd Operatiën eenheid Noord-Nederland: “De cijfers laten zien dat we in ruim 99% van de situaties waarin we ter plaatse gaan, geen geweld hoeven te gebruiken. Het gesprek is dus veruit ons belangrijkste middel. Dat vind ik een mooie constatering. We zagen het afgelopen jaar wel dat de lontjes van mensen in coronatijd wat korter zijn geworden. Groepen mensen zochten soms de confrontatie met elkaar, maar ook met ons. Bij contacten met burgers die normaal gesproken rustig verlopen, kwam regelmatig onderliggende irritatie naar boven. Praten is meestal de beste manier om te voorkomen dat geweld moet worden ingezet. Als praten niet het gewenste effect heeft, mag de politie fysiek geweld gebruiken of geweldsmiddelen inzetten. Dat doen we niet zomaar. Agenten zijn opgeleid, getraind en getoetst, zodat zij weten welk geweldsmiddel zij onder welke voorwaarden of omstandigheden mogen inzetten.”

Context totaal incidenten
De politie plaatste dit jaar de geweldcijfers in de context van het totaal aantal incidenten waar de politie naartoe ging. In totaal gebeurde dat in de eenheid Noord-Nederland 329.822 keer, waarin bij 0,41% van al die incidenten (1.363) geweld is gebruikt door de politie. Soms werd dat gedaan door meerdere collega’s bij hetzelfde incident, wat terug te zien in het aantal geweldsaanwendingen van 2.127. Dat aantal ligt dus hoger dan het aantal incidenten omdat er bij één incident soms meerdere agenten betrokken zijn die hun geweldsinzet allemaal persoonlijk melden en registreren.

Beoordeling en leren van geweld
Met ingang van 2019 is in alle eenheden een Commissie Geweldsaanwending ingesteld. Deze commissie toetst het toegepaste geweld wanneer het vuurwapen is gebruikt (gericht of geschoten), als gevolg van het toegepaste geweld meer dan licht letsel is ontstaan of als het opmaken van een geweldsregistratie naar het oordeel van de hulpofficier van justitie noodzakelijk is. Deze commissie brengt advies uit aan de politiechef. Wanneer het geweldgebruik als niet professioneel wordt gekwalificeerd, kunnen eventueel tucht- of zelfs strafrechtelijke maatregelen volgen.

Joop de Schepper: “De samenleving moet er op kunnen vertrouwen dat we geweld professioneel inzetten en dat wij verantwoord omgaan met de geweldbevoegdheid die we hebben. We kijken kritisch naar ons eigen optreden. In verreweg de meeste gevallen gaan collega’s professioneel om met hun geweldsbevoegdheid. Waar dat niet goed ging, nemen we gepaste maatregelen.”

Stelselherziening
Het geweldsmonopolie is belegd bij de overheid. Op grond daarvan heeft de politie de bevoegdheid om geweld te gebruiken. Daar hoort bij dat de politie zorgvuldig en proportioneel met deze bevoegdheid omgaat en transparant is als het gaat om de verantwoording van geweldgebruik. Sinds 2019 heeft de politie een landelijke eenduidige manier van melden, registreren en beoordelen van door de politie toegepast geweld. Ook de nazorg, juridische bijstand en het leertraject voor politieambtenaren en de politieorganisatie als geheel is verbeterd. Vanaf 1 juli gaat de gewijzigde ambtsinstructie in werking en wordt een nieuw delict toegevoegd aan het Wetboek van Strafrecht, dat meer recht doet aan de bijzondere positie van politieambtenaren.